راههایی برای دانشآموزان و دانشجویان در مهار اضطراب بیمارگون
حسین احمدخانی دانشجوی دکتری روانشناسی دانشگاه علامه طباطبایی در گفتوگو با ایسنا:
دانشجویان و دانشآموزان آزمونهای مختلفی را در دوران تحصیل و در طول زندگی تجربه میکنند که این آزمونها ممکن است کلاسی، میانترم و پایان ترم، نهایی، کنکور و استخدامی و … باشد و ترس از قبولی ضمن مختل کردن عملکرد فرد باعث پریشانی، هراس، تپش قلب، تعریق، سردرد، بیقراری و تکرر ادرار و … شود.
اضطراب یکی از شایعترین اختلالات نوروتیک است که همه انسانها در شرایط مختلف آن را تجربه میکنند. اضطراب امتحان نوعی نگرانی افراطی درباره نحوه عملکرد خود در امتحان است.
اضطراب سازنده نوعی از اضطراب است که شخص را برای فعالیت درسی و برنامهریزی منظمتر سوق میدهد و معمولاً شخص را فعال و توانمند میسازد تا بتواند نتیجه بهتری از مطالعه خویش به دست آورد.
وجود اضطراب در حد اعتدال پاسخی سازش یافته تلقی میشود و میتواند تأثیر مثبتی در فرایند زندگی و رشد و تحول آن داشته باشد. اضطرابِ بیمارگون، اضطرابی است که نهتنها منجر به رشد فردی نمیشود؛ بلکه اختلال در عملکرد فردی نیز به وجود میآورد.
فردی که دچار اضطراب امتحان است در تواناییهای خود برای آزمون دچار تردید میشود و افزایش اضطراب میتواند منجر به اختلال در تمرکز، کاهش ظرفیت یادگیری و در مجموع منجر به افت عملکرد تحصیلی شود.
ترس از فراموشکردن مطالب خوانده شده، سختگیری معلمین یا اساتید در طول سال تحصیلی، انتظار بیش از حد والدین، عدم وجود خودباوری و اعتمادبهنفس پایین در فرد و عدم آمادگی کافی برای امتحان از مهمترین عوامل ایجاد ترس و اضطراب امتحان است.
اگر دانشجویان و دانشآموزان امتحان را امری عادی تلقی کنند و از قوانین و سؤالات نترسند، کمتر دچار اضطراب میشود. اهمالکاری در طول سال تحصیلی، شب امتحانی خواندن، خواب و تغذیه نامناسب میتواند اضطراب امتحان را افزایش دهد.
دانشجویان و دانشآموزان باید از توجه بیش از حد به اضطراب امتحان خودداری کنند. پاسخها و رفتارهای سازنده از قبیل مطالعه بیشتر، مشورت با دیگران، تنفس عمیق، تمرینات آرامبخشی، تمرین سؤالات امتحانی قبلی و شرکت در آزمونهای آزمایشی میتواند در کاهش اضطراب مفید باشد.
برای کاهش اضطراب امتحان فرد باید میزان تسلط خود به محتوای آزمون را افزایش دهد و محرکهای نامطلوبی مانند احساس گناه، ناامنی و ترس از گرفتن نمره پایین و … را کاهش دهد.