تعاریف و مفاهیم: پالیندروم

پالیندروم (واروخوانه یا قلب مستوی هم گفته می‌شود) به کلمه، جمله (رشته‌ای از کلمات) یا اعدادی گفته می‌‌شود که از دو طرف (راست‌به‌چپ و چپ‌به‌راست) دقیقاً به یک شکل خوانده می‌شوند. (در واقع از دو طرف متقارن هستند.)

مثلا واژه “رادار” یا “بابک و کباب” و عدد “۱۴۵۶۵۴۱” همگی مثال‌هایی از پالیندروم هستند.

واژه پالیندروم، از دو کلمه با ریشه‌ای یونانی بوجود آمده است: پالین (πάλιν)، به معنای مجدد، تکرار، و دروموس (δρóμος) به معنای راه و مسیر.

تعدادی واژه‌های پالیندروم فارسی (یا متداول در فارسی) در اینجا آمده است:

کلمات پالیندروم دو حرفی:
دَد، کَک، شِش، شُش، سُس

کلمات پالیندروم سه حرفی:
نان، دود، توت، درد، گرگ، داد، کشک، کلک، کتک، کیک، کپک، کوک، کَبک، کمک، کاک (نوعی شیرینی)، دید، دهد، تخت، بمب، پمپ، پیپ، موم، گنگ، شوش، دزد، همه، ساس، شپش، تشت، لال، اما، یکی، آیا، آرا، تبت، لیل، قُرُق، میم، نون، واو

کلمات پالیندروم بیش از سه حرف:
رادار، مادام، داماد، همهمه

در متون قدیمی به پدیده پالیندروم، مقلوب مستوی، بالانعکاس و جناس مالایستحیل هم می‌گفتند. چند نمونه قلب مستوی در متون قدیمی پارسی:

در بیت زیر، هر مصرع یک قلب مستوی (پالیندروم) است:

شکّر بترازوی وزارت برکش / شو همره بلبل بلب هر مهوش

***
مثال قلب مستوی (پالیندروم) در یک بیت:

رامش مرد گنج باری و قوت
تو قوی را بجنگ در مشمار.

***

مثال قلب مستوی (پالیندروم) در کل یک غزل:

آرام برای حور دارم یارا
زین شوخ مراد ما دمی مرگ روا

امشب می و کنجی و همه شب همره
خوش ناز منی بلا مجو مرگ مرا

آیم بر حرب زور ای مه ناخوش
شو خانه میا روز بر حرب میا

آرم کرم و جمال بینم زآن شوخ
هر مه بشیم هیچ نگویم بشما

آور که می مدام دارم خوش نیز
آرای مراد روح یا رب ما را.

منبع: آی‌هوش