راهنمای معلمان: مشق شب

محققان امور آموزشی سالهاست تحقیقات گسترده‌‌ای را در خصوص میزان موثر بودن تکالیف مدرسه انجام داده‌اند. یکی از عواملی که در پژوهش‌های جدید توجه متخصصان را به خود جلب کرده، عامل سن و سال و مقطع تحصیلی در تعیین ساعات و حجم تکالیف درسی است که باید مد نظر معلمان و برنامه‌ریزان آموزشی قرار گیرد.

اینکه حجم تکالیف چقدر باشد؟ چه منافع و نتایجی را حاصل نماید و چه سیاست‌گذاری‌هایی در زمینه ساعات و حجم مشق شب تعیین شود، البته پاسخ قاطع و روشنی ندارد اما پژوهشگران سعی‌ می‌کنند با تکیه بر نتایج تحقیقات به این سوالات پاسخ دهند.

دانش‌آموزان چقدر تکلیف انجام‌ می‌دهند؟
داده‌های آماری نشان‌ می‌دهد اکثریت دانش‌آموزان چندین ساعت از زمان بعد از مدرسه را صرف انجام تکالیف درسی‌ می‌نمایند. گرچه در امریکا، نتایج حاکی از صرف حدود یک ساعت در روز برای نوشتن مشق شب است که این ساعت صرف نظر از پایه تحصیلی تقریبا به طور متوسط در حدود ۵۰ سال گذشته نسبت ثابتی داشته است. البته در ۲۰ سال اخیر، تکالیف درسی در مقطع ابتدایی افزایش یافته است که نه تنها نتیجه مثبتی نداشته بلکه حتی تاثیر منفی بر موفقیت تحصیلی دانش‌آموزان بر جای گذاشته است.

چه حجمی از تکالیف مناسب است؟
انجمن ملی برنامه درسی در این زمینه دستورالعمل ساده و مشخصی دارد: ۱۰ دقیقه به ازای هر پایه تحصیلی. به عبارت دیگر کمتر از ۱۰ دقیقه برای مقطع پیش دبستانی، ۱۰ تا ۲۰ دقیقه برای کلاس اول و دوم ابتدایی و به همین ترتیب ۱۲۰ دقیقه برای مقطع پایان متوسطه. گرچه دانش‌آموزان دبیرستانی اغلب بسته به دروس و شرایط ممکن است میزان ساعات بیشتری را صرف تکالیف مدرسه بنمایند.

اما این همه ماجرا نیست
شاید به نظر برسد توانسته‌ایم به فرمول مناسبی برای تعیین حجم و زمان تکالیف درسی برسیم اما پژوهش‌ها نشان‌ می‌دهند این میزان از حجم تکالیف برای دانش‌آموزان مقاطع ابتدایی مناسب است زیرا فرصت کافی برای بازی و بودن در کنار خانواده را فراهم‌ می‌کند. دانش‌آموزان مقاطع اول دبیرستان (پایه ششم تا نهم) نیز که حداکثر ۹۰ دقیقه را صرف تکالیف درسی‌ می‌نمایند نیز همچنان از این برنامه سود‌ می‌برند زیرا قادر هستند زمان متعادلی را صرف فعالیت‌های فوق‌برنامه و ارتباطات دوستی نمایند اما در پایه‌های نهم تا دوازدهم دبیرستان، حجم تکالیف بر عملکرد دانش‌آموزان تاثیر منفی دارد. به عبارت دیگر هر چه حجم تکالیف در این پایه‌های تحصیلی بیشتر‌ می‌شود، منافع کمتری را برای دانش‌آموزان به همراه‌ می‌آورد و حتی سبب بروز بیماری‌های جسمانی، استرس و اضطراب مزمن، اختلالات خواب و مشکلات رفتاری‌ می‌شود.

بهترین راهکار چیست؟
کارشناسان بر این باورند که بهترین سیاست برای تعیین زمان و حجم تکالیف باید بر مبنای تعامل، گفتگو و همفکری بین معلمان، والدین و دانش آموزان تعیین شود. این سیاست‌گذاری‌ها باید متضمن مشخص شدن هدف، حجم و تعداد تکالیف باشد همچنین مسئولیت‌های مدرسه، معلمان و دانش‌آموزان را مورد توجه قرار دهد و بر نقش حمایتی والدین نیز تاکید ورزد. نکته مهم این است که افزایش حجم تکالیف لزوما به معنای افزایش بازدهی نیست و باید تعادلی را بین زمانی که ‌دانش‌آموز صرف تحصیل و یادگیری در داخل و خارج از مدرسه‌ می‌نماید و سایر امور زندگی او از قبیل حضور در خانواده و جمع‌های دوستانه، ورزش، تفریح و فعالیت‌های هنری و خلاق برقرار نمود.

منبع: آموزمگ