بررسی نقش رفتار مثبت و سازنده معلم در موفقیت تحصیلی دانشآموزان
درس معلم ار بود زمزمه محبتی
جمعه به مکتب آورد طفل گریزپای را
لازم نیست محقق با کارشناس و روانشناس باشیم، کافی است نگاهی به دوران کودکی خودمان بیفکنیم، خاطرات دوران دانشآموزی خودمان را مرور کنیم تا به خوبی درک کنیم هر جایی که خاطرهای خوش از حضور معلم و استاد سر کلاس داشتهایم، احساسی شیرین و دلپذیر از نگاهی مهربان و صدایی آرام و باوقار در پس آن وجود دارد. معلمهای دلسوز و مهربانی که با نهایت عشق و علاقه و اشتیاق ما را پای میز و نیمکت نشانده و درسی از عشق به ما آموختهاند حال میخواهد این درس فارسی و علوم بوده باشد خواه فیزیک و حسابان.
بدون شک محبت و همدلی معلمها تنها روی احساس تعلق و علاقه متقابل دانشآموزان موثر نیست بلکه تحقیقات نشان میدهد احساس مثبت و خوشرویی معلم تاثیر مستقیمی بر موفقیت تحصیلی دانشآموزان نیز دارد. پژوهشهای گستردهای در این زمنیه انجام شده و هر یک از آنها بعدی از ابعاد این همدلی و اشتیاق را در کلام و رفتار معلمها نشان میدهد از جمله این بررسیها در دانشگاههای کشور فنلاند نشان میدهد رفتار مثبت و سازنده معلم به مراتب نقش مهمتری در موفقیت تحصیلی دانشآموزان ایفا میکند و حتی بیش از امکانات آموزشی و کمک درسی و حتی اندازه کلاس و تعداد شاگردان روی یادگیری دانشآموزان موثر است.
این نتایج به خوبی بیان میکند که تاثیر منش و روش معلمها بر ذهن و قلب دانشآموزان تا چه میزان مهم و حیاتی است و حتی میتواند برایمان روشن کند که چرا حتی در خاطرات دورمان، میتوانیم نمونههایی را پیدا کنیم که علیرغم کمبود امکانات آموزشی یا زندگی در نقطهای محروم، در درسها موفق بودهایم و یا بالعکس با وجود برخورداری از امکانات تحصیلی مناسب، یادگیری و موفقیت لازم را به دست نیاوردهایم.
همچنین نتایج این مجموعه از پژوهشها نشان میدهد بهخصوص نقش معلم در برخورد مثبت و سازنده با دانشآموزان پایههای اول تا سوم ابتدایی در شکلگیری اعتماد بهنفس، باور به توانایی و حتی تعیین اهداف زندگی در کودکان موثر است. به عبارت دیگر تعامل مثبت با معلم در سالهای اول دبستان بیش از هر عامل دیگری بر موفقیت تحصیلی دانشآموزان موثر است. حتی نتایج این تحقیق پا را فراتر میگذارد و مدعی میشود که اثر رابطه مثبت با معلم حتی در برخورد با بدرفتاری همکلاسیها نیز موثر است و دانشآموزانی که از ارتباط بهتر و نزدیکتری با معلم برخوردار هستند بهتر میتوانند با فشار روحی ناشی از بدرفتاری سایر همکلاسیها یا حتی انزوا و تنهایی بین همسالان خود کنار بیایند.
سوالی که باقی میماند این است که آیا نقش معلم در مقاطع تحصیلی بالاتر نیز به اندازه سالهای اول دوره دبستان مهم است؟ یعنی زمانی که عوامل دیگری همچون پیچیدگی دروس، روابط با همسالان و سایر عوامل دیگر نقش مهمتر و بارزتری را در میزان یادگیری و موفقیت تحصیلی دانشآموزان ایفا میکند؟ اما نتایج این پژوهشها نشان میدهد که حتی در مقاطع هفتم تا نهم تحصیل یعنی در دوران اول دبیرستان نیز اثر رفتار و تعامل مثبت معلمها بر روی دانشآموزان همچنان مهم و پایدار است و با وجود تمام عوامل موثر دیگر، همچنان معلمها نقش اصلی را در میزان علاقه دانشآموزان به تحصیل و مدرسه بر عهده دارند.
محققان نتیجه میگیرند یکی از مهمترین عواملی که نظام آموزشی فنلاند در برنامه ارزیابی تحصیلی دانشآموزان (آزمون پیزا) در صدر جهان قرار دارد همین روابط مثبت و خوب بین معلم و دانشآموزان است زیرا دانشآموزان همیشه احساس میکنند در کلاس مورد پذیرش هستند و معلمها با رویی گشاده با آنها روبهرو میشوند، احساس همدلی و درک متقابل بین معلم و دانشآموز در سطحی بالا قرار دارد و این نه تنها عاملی در موفقیت تحصیلی دانشآموزان است بلکه حتی میزان مشارکت اجتماعی دانشآموزان در فعالیتهای فوقبرنامه مدرسه، کارهای گروهی و حتی رابطه با همسالان را نیز بهبود میبخشد.
بنابراین شاید به عنوان معلم فارغ از امکانات آموزشی که در مدرسه فراهم باشد یا نباشد، بهترین کاری که میتوانیم برای دانش آموزانمان انجام دهیم این است که لبخند گرم خود را از آنها دریغ نکنیم؛ به آنها گوش بدهیم و دوستشان داشته باشیم.
منبع: آموزمگ: نقش تعامل مثبت معلم با دانشآموزان در موفقیت تحصیلی